Tentoonstelling

Japans naakt

15 maart t/m 8 september 2019

Door meer dan honderdtwintig naaktfoto's wordt de geschiedenis van de Japanse fotografie blootgelegd

Van 15 maart t/m 8 september 2019 toont Japanmuseum SieboldHuis ‘Japans naakt’.

De tentoonstelling laat de ontwikkelingen zien in de Japanse naaktfotografie vanaf de 19e eeuw tot vandaag. Meer dan 30 topfotografen, onder wie Araki Nobuyoshi, Moriyama Daido, Hosoe Eikoh, Izu Kenro en Honjō Kōrō tonen hun artistieke visie op het menselijk lichaam. De invloed van het westen en veranderende ideeën in de Japanse maatschappij over gender, naaktheid en seksualiteit zijn te zien in meer dan honderdtwintig foto’s.

Naaktfotografen die de Japanse zedenwetten proberen op te rekken en om te buigen ★★★★☆
de Volkskrant, 3 mei 2019. Lees de recensie hier

De ontwikkeling van fotografie in Japan

Fotografie werd in de negentiende eeuw in Japan onmiddellijk geapprecieerd als “kopie van de waarheid”. Voor de westerlingen ontstond een commerciële toeristische variant, met bijvoorbeeld halfontklede geisha’s die in een fotostudio het Japanse badritueel simuleerden: exotisch en erotisch!

Foto: Anoniem, Naakte geisha's, circa 1880. Collectie Sakura-do, Tokyo

Begin twintigste eeuw werd de fotografie niet langer alleen als kopie van de wereld beschouwd, maar ontwikkelde zich ook als kunstvorm. Foto’s kregen een zachte focus en werden gemanipuleerd zodat ze een schilderachtige uitstraling kregen, zoals te zien is in het werk van Unto Nakayama (act. begin 20ste eeuw).

Foto: Nakayama Unto, Naakt, begin 1930. Credits: Collectie IBASHO, Antwerpen

In de jaren dertig werd er volop geëxperimenteerd met verschillende technieken in diverse modernistische stromingen, waaronder de Nieuwe Fotografie, die was gebaseerd op onder andere de Nieuwe Zakelijkheid. Het naakte vrouwenlichaam werd als esthetisch object benaderd.

Als tegenbeweging ontstond in dezelfde tijd het fotorealisme. Foto’s moesten het dagelijks leven en de Japanse tradities vastleggen, zoals zichtbaar is in het werk van Iwase Yoshiyuki (1904-2001). Hij portretteerde halfnaakte parelduiksters.

Foto: Iwase Yoshiyuki, Zonder titel, circa 1955. Credits: Copyright The Estate of Yoshiyuki Iwase / Courtesy Eric Franck Fine Art, London

Vervolgens ontstaan stromingen als de sociaal-realistische fotografie, de subjectieve en de experimentele fotografie. Bij dit laatste genre werden de grenzen van de kunst onderzocht en overschreden. De intuïtieve, korrelige en onscherpe foto’s van Moriyama Daido (1938 -) en het surrealistische en abstracte werk van Honjō Kōrō (1907–1995) laten dit zien.

Foto: Honjō Kōrō, Naakt 3, ca 1951-1954. Credits: Copyright The Estate of Honjo Koro / Courtesy Kicken, Berlijn

In de jaren tachtig en negentig komt de erotische fotografie tot bloei. Araki Nobuyoshi (1940 -) staat bij het westerse publiek bekend om zijn pornografische foto’s van vrouwen in bondage. Hij was echter ook de eerste Japanse fotograaf die foto’s gebruikte als een dagboek, waardoor zijn werk ook een zeer persoonlijke en intieme kant heeft.

Foto: Araki Nobuyoshi, Zonder titel uit de serie Allurin Hell, 2008. Credits: Copyright Araki Nobuyoshi, collectie Bert Sliggers/Andrea de Wilde Courtesy Relfex, Amsterdam

De foto’s van de jongste generatie fotografen tonen nieuwe trends, maar ook de invloed en verwijzing naar het werk van de generaties voor hen. Zo richt Gondaira Taichi (1956 -) zijn camera op de klassieke schoonheid van het vrouwelijk lichaam en hij eert de verdwenen traditionele Japanse waarden en levenswijze in zijn werk.

Foto: Gondaira Taichi, Zomer ochtend, 2013. Credits: Copyright Gondaira Taichi / Courtesy IBASHO, Antwerpen

Het werk van jonge vrouwelijke fotografen als Nomura Sakiko (1967 -), Hosokura Mayumi (1979 -) en Okabe Momo (1981 -) verschaft een verfrissende kijk op het naakte lichaam. Het overkoepelende karakter van het werk van deze jonge vrouwelijke fotografen is dat de aloude, heersende verhouding tussen de mannelijke blik en het vrouwelijke naakt als lustobject onder druk is komen te staan.

Foto's: Sakiko Nomura uit de serie Nude / A Room / Flowers, 2012

‘Japans naakt’ geeft door de ogen van meer dan dertig fotografen een veelzijdige kijk op het menselijk lichaam. Met meer dan honderdtwintig naaktfoto’s wordt de geschiedenis van de Japanse fotografie geopenbaard in Japanmuseum SieboldHuis.

Foto's: Ryudai Takano uit de serie 'With me', 2010

Bij deze tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus en deze is te koop in de museumwinkel. Daarnaast worden er in het kader van de tentoonstelling verschillende activiteiten, lezingen en rondleidingen georganiseerd. Bekijk het actuele programma op www.sieboldhuis.org.

Vivian Slingerland van het RTL 4 programma '5 Uur Live' kreeg een rondleiding door de tentoonstelling van directeur Kris Schiermeier. Bekijk het item in de uitzending van 28 mei hier terug.