28 juni 1823 — Dag 1

Sieboldblog kuiper-eiland

Kuiper-eiland in de baai van Batavia

Iedere dag een stukje uit het dagboek van Siebold van de reis van Batavia naar Japan in het jaar 1823.

28 juni 1823 — Dag 1
Op een grauwe morgen werden de ankers gelicht, en om 5 uur hesen de beide schepen de zeilen, gegroet door de op de rede liggende schepen. Het knarsen van de ankerlieren, een schrille metaalklank, afgewisseld met het ritmische geschreeuw van de matrozen tijdens het bijzetten van de zeilen, het daar tussendoor klinkende geschreeuw van de kapitein, dat herhaald werd door de stuurlieden, deze actie en algemene bedrijvigheid op het schip maakt op de ledige passagiers een eigenaardige indruk, en de ochtendschemer op de rede van Batavia, het ontsluieren van een zo mooi landschap rondom, brengt op een of andere manier het hart in goede stemming. Het geleidelijk ontwaken van de bedrijvigheid op de overige schepen, het luiden van de scheepsklokken, de oproep van de Tung-lo voor het morgengebed op de Chinese schepen: dit alles roept gevoelens op die niet in woorden zijn uit te drukken.

Het moment van het vertrek van een schip is sowieso een tijdstip dat onuitwisbaar is ingeprent, in de herinnering van de reiziger. Net zoals bij een gelukkige terugkomst, met het vallen van het anker, al het lijden, van een vaak jarenlang leven op een schip, een ogenblik wordt vergeten.


Rede van Batavia rond 1850
Rede van Batavia rond 1850


Tegen 10 uur werden we overvallen door een heftige windstoot, waarna een windstilte volgde. Plotseling heftig opstekende winden komen vaak voor in de Indische oceaan en gaan in de buurt van land, vooral in de periode van de noordoost-moesson en ’s nachts, vaak vergezeld van onweer. Vaak worden deze windstilten slechts voorafgegaan door onweerswolken, en de ervaren zeeman weet dan dat hij zeil moet minderen. De windstilte hield aan en omdat er gevaar was dat we met de stroom te ver naar het westen zouden drijven, gingen we op 17 vadem [33,2 meter] ten zuidwesten van het eilandje Edam, voor anker. De rond ons gelegen kleine eilanden, Alkmaar, Enkhuyzen, Leyden, Hoorn, Amsterdam en Edam zorgden op de heldere avond voor een uitzicht om van te genieten.


Het is dit jaar precies 200 jaar geleden dat Siebold aankwam in Japan. Hij vertrok op 28 juni 1823 vanaf Batavia voor de zes weken durende overtocht. Zijn verslag van deze reis werd voor het eerst gepubliceerd in 1897, in de heruitgave van zijn monumentale werk Nippon. Ter gelegenheid van de tweehonderdste verjaardag van deze reis zullen wij gedurende de komende zes weken zijn reis volgen aan de hand van dit reisverslag.


Bron: Siebold, Ph. Fr. von., Nippon. Archiv zur Beschreibung von Japan und dessen Neben- und Schutzländern Jezo mit den südlichen Kurillen, Sachalin, Korea und den Liukiu Inseln. Herausgegeben von seine Söhnen. Würzburg und Leipzig, 1897.

Vertaling Martien J. P. van Oijen

Lees verder over Siebold