Lezing

Siebold en de meteorologie

Zondag 26 maart, 14.00 - 15.00 uur

Knmi Deshima Lezing

Fons Baede en Gunther Können vertellen over hun onderzoek naar het Japanse klimaat op basis van waarnemingen van Philipp Franz von Siebold.

Een toevallige vondst, zo’n 25 jaar geleden, in het KNMI-archief van documenten uit Decima zette Fons Baede en Gunther Können op het spoor van de klimaatgeschiedenis van Japan in het pre-Meiji tijdperk – een periode waarvan gedacht werd dat instrumentele weerwaarnemingen in dit klimatologisch interessante gebied, (en trouwens in heel Oost-Azië,) ontbraken.

Via het internationale netwerk deelden Baede en Können deze vondst met een Japanse universitaire groep, die Japanse dagboeken, waarin ook meteorologische gegevens zijn vermeld, aan het analyseren was en eveneens hoogst verrast was. Door de samenwerking die hieruit voortvloeide doken er meer en meer gegevens op uit het tot dan toe ‘lege’ eerste driekwart van de 19e eeuw. Naast een sturende rol van de factorij Decima komt hier steeds duidelijker de pioniersrol van Philipp Franz von Siebold naar voren, die (net als Buys Ballot bij ons) tijdens zijn eerste verblijf 1823-1829 de basis heeft weten te leggen voor het systematisch weerwaarnemen in Decima en elders in Japan in de 19e eeuw – iets waar wij thans de vruchten van plukken. Van deze vruchten, de reconstructie van het 19e eeuwse klimaat van Japan, zullen de heren ook enkele voorbeelden laten zien. Kennis van het klimaat in de 19e eeuw in Azië is van belang voor een beter begrip van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering.

De wetenschappelijke loopbaan van Baede (1940) en Können (1944) kent grote parallellen: beiden zijn als natuurkundigen in de eerste helft van de jaren ’70 gepromoveerd aan het FOM Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica, waarna beiden de overige 30 jaar van hun wetenschappelijk leven hebben vervuld op het KNMI, laatstelijk als Directeur Klimaatonderzoek en Seismologie (Baede) en als Hoofd Klimaatanalyse (Können). Beiden delen een interesse voor historie en voor natuurwetenschap.